နေပြည်တော်၊ ဇူလိုင်လ ၂၃ ရက် ၂၀၁၈ ခုနှစ်

မြန်မာနိုင်ငံ၏ CRVS System ပိုမိုဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်စေရန်အတွက် ကျန်းမာရေးနှင့်အားကစား ဝန်ကြီးဌာနနှင့် ဗဟိုစာရင်းအင်းအဖွဲ့တို့သည် Bloomberg Data for Health Initiative နှင့် ပူးပေါင်းပြီး ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် မတ်လအထိ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါသည်။ Bloomberg Data for Health Initiative မှ (၂) နှစ်ခွဲကာလအတွင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ သည့် လုပ်ငန်းများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ CRVS System ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်စေရန်အတွက် Country CRVS System Strengthening Framework တစ်ခု ရေးဆွဲ နိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ ကျန်းမာရေးနှင့်အားကစား ဝန်ကြီးဌာနနှင့် ဗဟိုစာရင်းအင်းအဖွဲ့၊ The University of Melbourne မှ Prof. Allan D Lopez ဦးဆောင်သည့်အဖွဲ့တို့နှင့် ပူးပေါင်းပြီး High Level Technical Review Workshop ကို ဇူလိုင်လ (၂၃) ရက်နေ့မှ (၂၄) ရက်နေ့အထိ Grand Amara ဟိုတယ်တွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။

အဆိုပါအစည်းအဝေးသို့ ကျန်းမာရေးနှင့်အားကစားဝန်ကြီးဌာန၊ UNICEF၊ World Bank၊ Bloomberg D4H နှင့် ဗဟိုစာရင်းအင်းအဖွဲ့မှ တာဝန်ရှိသူ စုစုပေါင်း (၄၀) ဦး တက်ရောက်ခဲ့ကြပါသည်။

အစည်းအဝေးဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားတွင် ကျန်းမာရေးနှင့်အားကစားဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင် စုဝန်ကြီးဒေါက်တာမြင့်ထွေးမှ လမ်းညွှန်အမှာစကားပြောကြားရာတွင် မွေးဖွားမှုနှင့် သေဆုံးမှု မှတ်ပုံတင်ခြင်း(Civil Registration and Vital Statistics) မှရရှိသော အချက်အလက် များသည် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများ၊ လူမှုဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ စသည့် လုပ်ငန်းများအတွက် မဟာဗျူဟာချမှတ်ရေးဆွဲရန်နှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ပြုလုပ်ရန်အရေး ပါရုံမျှမက လက်ရှိဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့် လုပ်ငန်းအစီအစဉ်များ မူလဦးတည်ရာ ရည်ရွယ်ချက် လမ်းကြောင်းပေါ်တွင် မှန်ကန်တည့်မတ်မှုရှိမရှိကို လေ့လာဆန်းစစ်နိုင်ရန်အတွက် အရေးပါ ကြောင်း၊ ရရှိသောသတင်း အချက်အလက်များကို စိစစ်သုံးသပ်ခြင်းနှင့် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း (Analysis and Evaluate) များပြုလုပ်ပြီး သုံးသပ်ချက်များကို (Feedbacks) များပေးခြင်းဖြင့် ပါဝင်ဆောင် ရွက်သူများအားလုံးအနေဖြင့် လိုအပ်ချက်များ၊ အားနည်းချက်များကို ဂရုပြုသိရှိ နိုင်ကာ ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် ပိုမိုအားဖြည့် ဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် သေဆုံးမှု (၈၄) ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆေးရုံတွင်မဟုတ်ဘဲ ရပ်ကွက်​ကျေးရွာအတွင်း သေဆုံးခြင်းဖြစ် သဖြင့် ပုံမှန်သေဆုံးမှု မှတ်ပုံတင်ခြင်းတစ်ခုတည်းဖြင့် သေဆုံးမှုအကြောင်းရင်းကို ပြည့်စုံစွာ မသိ ရှိနိုင်သောကြောင့် နှုတ်ဖြင့်မေးမြန်း၍ သေဆုံးရသည့် အကြောင်းရင်းကို ဖော်ထုတ်ခြင်း( Verbal Autopsy) နည်းလမ်းဖြင့် သေဆုံးရသည့်အကြောင်းရင်းနှင့် ရောဂါများကို သိရှိနိုင်မည်ဖြစ်ပါ ကြောင်း၊ သေဆုံးရသည့်အကြောင်းရင်းနှင့် ရောဂါများကိုသိရှိပါက သေဆုံးမှုများပြားသော ရောဂါများဖြစ်ပွားမှု ကျဆင်းစေရေးအတွက် စီမံကိန်း၊ စီမံချက်များ၊ မဟာဗျူဟာများချမှတ်ပြီး အရင်းအမြစ်များသုံးစွဲကာ လုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါကြောင်း၊ထိုသို့နှုတ်ဖြင့်မေးမြန်း ၍ သေဆုံးရသည့်အကြောင်းရင်းကို ဖော်ထုတ်ခြင်း( Verbal Autopsy) ၏ အရေးကြီးမှုကို ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများနှင့် ပြည်သူလူထုများ သိရှိရန်မှာလည်း အရေးကြီးပါကြောင်း၊  သေဆုံး မှုဖြစ်ပွားစေသော ရောဂါများသည် နေရာဒေသအလိုက် မတူညီဘဲ ကွဲပြားနိုင်သဖြင့်    လုပ်ငန်း စဉ်များ၊ မဟာဗျူဟာများ ချမှတ်ရာတွင် နေရာဒေသအလိုက် သင့်လျော်ကိုက်ညီမှုရှိအောင် ရေးဆွဲချမှတ်ရမည် ဖြစ်ကြောင်းတို့ကို ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ဗဟိုစာရင်းအင်းအဖွဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါက်တာဝါဝါမောင်မှ ပြည်သူ့ရေးရာမှတ်ပုံ တင်ခြင်းနှင့်  ဖွားသေစာရင်းအင်းလုပ်ငန်း (Civil Registration and Vital Statistics) ကို ကျန်းမာရေးနှင့် အားကစားဝန်ကြီးဌာနနှင့် ဗဟိုစာရင်းအင်းအဖွဲ့တို့မှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါကြောင်း၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများမှ မွေးဖွားမှုနှင့်သေဆုံးမှုများကို မှတ်ပုံတင်ပေးပြီး ဗဟိုစာ ရင်းအင်း အဖွဲ့မှ ဖွားသေစာရင်းအင်းနှင့် သက်ဆိုင်သော ညွှန်ကိန်းများကို နှစ်စဉ်ထုတ်ပြန်လျက် ရှိပါကြောင်း၊ ကျန်းမာရေးနှင့်အားကစားဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးမှ ဦးဆောင်၍ မွေးဖွားမှုနှင့် သေဆုံးမှုမှတ်ပုံတင်ခြင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းစာရင်းဇယားများ ပူးပေါင်းဆောင် ရွက်ရေးအဖွဲ့ကို သက်ဆိုင်ရာဌာနများနှင့် ပူးပေါင်း၍ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါကြောင်း၊ CRVS စနစ်ပိုမို အားကောင်းလာစေရန်အတွက် ဖွံ့ဖြိုးမှုမိတ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများဖြစ်သည့် UNICEF၊ Bloomberg D4H နှင့် World Bank တို့မှ ကူညီပံ့ပိုးပေးခဲ့ပါကြောင်း၊ Bloomberg D4H အဖွဲ့မှ ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှစတင်ပြီး ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများနှင့် ဗဟိုစာရင်းအင်း အဖွဲ့မှ ဝန်ထမ်းများကို Verbal Autopsy နည်းဖြင့် သေဆုံးရသည့် အကြောင်းရင်းများကို ကောက်ယူခြင်းသင်တန်း၊ MCCOD(Medical Certification of Cause of Death)၊ ICD-10 (International Classification of Diseases-10) သင်တန်းများ၊ World Bank မှ Data Analysis နှင့် Report  ရေးသားနည်း သင်တန်းများကို  ပို့ချပေးခဲ့ပါကြောင်း၊ မွေးဖွားမှုနှင့် သေဆုံးမှု စာရင်းများကို စက္ကူနှင့်ရေးသွင်း နေရသောစနစ်မှ Digitalized စနစ်သို့ စတင် ဆောင်ရွက်နေပြီဖြစ်ပါကြောင်း၊ သက်ဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်းများ၏ Workloads များလျော့နည်း သွားမည်ဖြစ်ပါကြောင်း၊ ဖွားသေမှတ်ပုံတင်စနစ် ပိုမိုပြည့်စုံစေရန်နှင့် တိကျမှန်ကန်သော စာရင်း အင်းစနစ် ဖြစ်စေရန်အတွက် CRVS စနစ်အား ဆောင်ရွက်မည့် ဦးဆောင်ဗဟိုဌာနနှင့် ဥပဒေ လိုအပ်ပါကြောင်း၊ ယခုအစည်းအဝေးတွင် Bloomberg D4H အဖွဲ့မှ ဆောင်ရွက်ပြီးစီးခဲ့သော လုပ်ငန်းများ၊ တွေ့ကြုံရသည့် အခက်အခဲများနှင့် စိန်ခေါ်မှုများကို  ပြန်လည်ဆန်းစစ်နိုင်မည်ဖြစ် ပြီး ရှေ့ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရမည့် လုပ်ငန်းများကို ရေးဆွဲသွားမည်ဖြစ်ပါကြောင်း၊ သို့ဖြစ်ပါ၍ တက်ရောက်လာသူများမှ အကြံပြု ဆွေးနွေးပေးပါရန် တိုက်တွန်းပြောကြားလိုပါကြောင်း၊ ယခု အစည်းအဝေးမှ ရရှိလာသည့် ရလဒ်များသည် CRVS စနစ်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရန် များစွာ အထောက်အကူဖြစ်စေမည် ဖြစ်ပါကြောင်းဖြင့် ပြောကြားခဲ့ပါသည်။